در شمال کشور کشاورزان مازندرانی تقریبا از اوایل فروردین شروع به کشت برنج کرده و تا فصل برداشت که اواخر تیر ماه میباشد را مشغول شالیکاری هستند که این مدت از زراعت را کشت اول برنج گویند .
تفاوت دوره های کشت برنج
بعضی از کشاورزان در صورتی که آب در دسترس داشته باشند ، بلافاصله پس از برداشت کشت اول ، زمین های شالیزاری را دوباره آبیاری کرده (بدون هیچ شخمی و یا بذر پاشی و یا نشاء کاری) و با دادن کود و محلول های تقویتی ، ساقه باقی مانده از کشت اول گیاه را وادار به جوانه زنی و پنجه زنی کرده و این بار در مدت کوتاه تری (حدوداً دو ماه) شلتوک برنج از خوشه ها نمایان میشود . کشت رتون معمولا از اواسط تیرماه شروع و تا اواسط شهریور طول می کشد .
اکثر مردم کشور کشت دوم را با رتون اشتباه میگیرند یا هر دو را شبیه هم میدانند . در مورد کشت رتون که توضیح داده شده است ولی در مورد کشت دوم باید گفت با توجه به شرایط منطقه و وضعیت آب و هوایی آن مکان ، شالیکاران شروع به کشت دوم برنج میکنند بدین صورت که بلافاصله بعد از کشت اوّل ، زمین های شالیزاری را شخم زده و غرباب میکنند و در گوشه ای از زمین به مانند کشت اول خزانه شالی را آماده کرده و پس از چند روز نشاء کاری صورت میگیرد .
در واقع می توان گفت در کشت اول و کشت دوم برنج هیچ فرقی از نظر آماده سازی زمین و نشاء کاری وجود ندارد . فقط ذکر این نکته مهم است که در کشت دوم از ارقام زود رس استفاده می شود تا که سرمای پاییز به شالی های برنج آسیب نرساند و به مرحله خوشه دهی برسند .
کیفیت برنج در درجه اول به نوع رقمی که کشت میشود ، وابسته است ولی تفاوت در کیفیت برنج کشت اول ، دوم ، و رتون (دونوج) به برخی دلایل دیگر نیز ارتباط دارد که در ذیل به آن اشاره میشود . در ۴ ماهه اول سال ، شب های مازندران به تدریج گرما بیشتر میشود ولی در ۴ ماه دوم سال این حالت بر عکس می شود ، یعنی با گذشت زمان ما شب های سرد تری را خواهیم داشت که در نتیجه این اختلاف دمای شب و روز (روز های گرم و شب های سرد ) باعث می شود که سرعت متابولیسم گیاه کاهش یافته و در نتیجه عطر برنج زیادتر از کشت اول باشد . همچنین طول دوره پر شدن دانه های برنج (زمان انتقال مواد غذایی به درون خوشه ها) در کشت اول نسبت به کشت دوم بسیار کم است که متاثر از شرایط آب و هوایی است .
این اختلاف زمان در دوره پرشدن خوشه ها باعث می شود که برنج کشت دوم فرصت بیشتری برای پر شدن دانه ها داشته باشد و تمام مواد غذایی را به طور کامل در خوشه ها انتقال دهد که در نتیجه باعث میشود برنج های کشت دوم قطور تر از برنج های کشت اول باشد و ری آمدن و پخت بیشتری (اگر برای یک نفر به طور مثال ۱۰۰ گرم برنج کشت اول نیاز باشد ، برای برنج کشت دوم ۸۰ گرم نیاز است) نسبت به کشت اول داشته باشد . پس به طور کلی میتوان گفت برنج کشت دوم خوش عطر تر ، قطور تر و پخت بیشتری نسبت به برنج های کشت اول دارند . تمامی نکات گفته شده در رابطه با کشت دوم ، برای برنج رتون نیز صداق است .
در شمال کشور قیمت برنج ها به ترتیب از گرانترین به ارزان ترین مربوط به کشت رتون ، کشت دوم و کشت اول است . برای اطلاع از قیمت بروز برنج به صفحه لیست قیمت های فروشگاه اینترنتی آرتا رحیمی مراجعه کنید . از فروشگاه آنلاین برنج آرتا رحیمی خرید برنج خود را با اطمینان انجام دهید.
برنج ایرانی در واقع یکی از محصولاتی است که طرفداران زیادی دارد و در سفره های ایرانی با عطر و طعم خاصی که پس از پخت به ارمغان می آورد به عنوان یکی از غذا های اصلی نقشی مهم ایفا می کند. از این رو خرید برنج ایرانی از نوع با کیفیت و خوش پخت آن می تواند تاثیر زیادی در تهیه یک غذای خوب داشته باشد.
ویژگی های یک برنج مرغوب
ویژگی های مهمی از قبیل عطر و طعم برنج، دانه بلند بودن آن و ظاهر مناسب برنج همین طور پخت مطلوب می تواند به عنوان مشخصه های بارز در شناخت کیفیت برنج تلقی شود.
برنج های ایرانی با برند های متفاوتی به بازار عرضه می شوند. برنج هاشمی، صدری، علی کاظمی، ندا، خزر، طارم، شیرودی و… بخشی از معروف ترین برنج های ایرانی هستند.
برنج ها به واسطه نوع بذرشان به دو دسته پر محصول و کم محصول تقسیم بندی می شوند که برای نمونه برنج طارم هاشمی و صدری به خاطر محصول خوبی که می دهند در دسته برنج های پر محصول قرار گرفتهاند.
ارزش غذایی برنج
آیا تا به حال برنج فرآوری شده را دیده یا خوردهاید؟ اصلا میدانید همین برنج های هندی و پاکستانی که در بستهبندیهای مختلف در بازار عرضه میشود معمولا فرآوری شده است؟ شاید هماکنون برخی از افراد با خود بگویند، مگر میشود برنج را فرآوری کرد.
اگر برنج فرآوری شود که ظاهر آن تغییر میکند. تعدادی هم میگویند لابد فرآوری برنج به همان روند شلتوک و سبوسگیری از دانه برنج و سفید کردن آن گفته میشود. بعضیها هم نظر دیگری دارند. آنها بر این باورند که دانههای برنج را آرد کرده و به آن موادی میافزایند و دوباره به شکل دانههای برنج درمیآورند، در این صورت برنج فرآوری میشود. اما پرسش اینجاست دانههای برنج چگونه و با چه هدفی فرآوری میشود؟ آیا میتوان گفت بر اثر همین فرآوری است که برنج خارجی ری میکند و تا سه برابر طولش قد میکشد؟ ارزش تغذیهای برنج فرآوری شده بیشتر است یا برنج قهوهای؟ آیا برنجهای غنی شده و ژنتیکی نوعی برنج فرآوری شده است؟ این درست است که میگویند برنج فرآوری شده از اختلاط آرد برنج و مواد افزودنی تهیه میشود؟
متخصصین علوم و صنایع غذایی می گویند: برنج وقتی از شالیزار برداشت میشود شلتوک نام دارد و دارای دو پوسته است. پوسته خارجی که زرد و ضخیم است و پوسته زیرین یا داخلی که نازک و قهوهای رنگ است و سبوس نام دارد. وقتی این دو پوسته با دستگاه از دانه برنج جدا شود برنج سفید به دست میآید و اگر تنها پوسته خارجی از دانه جدا شود و سبوس بر سطح دانه باقی بماند برنج قهوهای تولید شده است.
ارزش غذایی برنج
در کشورهایی چون تایلند، سریلانکا، ژاپن، چین، هندوستان و پاکستان که کشت برنج در آنجا به دلیل بارشهای مداوم زیاد است، بخشی از برنج برداشت شده را قبل از این که پوستگیری شود ـ یعنی قبل از جدا کردن پوسته خارجی و سبوس ـ در مدت زمان معینی میجوشانند و پس از خشک کردن، پوسته خارجی و سبوس را از دانه برنج جدا میکنند که به محصول به دست آمده برنج فرآوری شده یا پارابویل گفته میشود. پارابویل در لغت به معنای پیش پخت شده یا نیم جوش است. یکی از اهداف تولید برنج فرآوری شده آن است که بر اثر نیم جوش شدن، مقاومت دانه برنج نسبت به تنشهای شالیکوبی افزایش یافته و درصد شکستگی و نیم دانه شدن برنج کاهش مییابد و هدف دوم بالا بردن ارزش تغذیهای آن است.
ارزش غذایی برنج
اما آیا نیم جوش شدن برنج فرآوری شده باعث نمیشود محصول درصدی از ارزش تغذیهای خود را از دست بدهد؟ با توجه به اینکه برنج نیمجوش شده نهتنها ارزش تغذیهای خود را از دست نمیدهد، بلکه بر ریزمغذیهایش نیز افزوده میشود، دانه برنج کامل (شلتوک) وقتی در محفظه بسته نیمجوش میشود مقادیری از ویتامینها بخصوص ویتامینهای گروه B، املاح معدنی و مقداری از چربی و پروتئین پوسته و سبوس وارد بافت دانه می شود و بر این اساس برنج از رنگ سفید به رنگ زرد طلایی تغییر رنگ میدهد.
این برنج در مقایسه با برنج سفید خواص تغذیهای بیشتری دارد، اما به دلیل آن که طی فرآوری بافتش سفت میشود برای پختن و نرم شدن به زمان زیادتری نیاز دارد، ولی همچون برنج سفید میتوان آن را به صورت کته یا چلو (آبکش) تهیه کرد. ضمن این که برنج فرآوری شده به دلیل بافت سختتر در حین شستوشو و پخت به میزان کمتری ویتامینها و املاح خود را از دست میدهد. به گفته این متخصص، ری کردن و قد کشیدن برنجهای فرآوری شده به گونه برنج و نوع فرآوری آن بستگی دارد. فرآوری مطلوب میتواند در قد کشیدن دانههای برنج تاثیر بسزایی داشته باشد.
ارزش غذایی برنج
برنج قهوهای به برنجی گفته میشود که سبوس بر سطح دانه برنج باقی مانده باشد. در نتیجه این برنج در مقایسه با برنج سفید خواص فیبری و تغذیهای بیشتری دارد، اما به گفته متخصصین تغذیه به برنجی که فرآوری شده و رنگ زرد و قهوهای به خود گرفته هم برنج قهوهای میگویند که بیشترین برنج قهوهای موجود در بازار از همین نوع برنج پارابویل یا فرآوری شده است، اما اگر بخواهیم برنج قهوهای سبوس دار را با برنج فرآوری شده مقایسه کنیم هر دو محصول از نظر ریزمغذیها تقریبا در یک جایگاه قرار دارند. با این تفاوت که خواص فیبری برنج سبوسدار بیشتر است.
پس به این ترتیب اگر اغلب برنجهای خارجی یا وارداتی هندی و پاکستانی فرآوری شده باشند این برنجها در مقایسه با برنجهای سفید ایرانی باید خاصیت بیشتری داشته باشند. این استاد دانشگاه در این باره میگوید: باید این نکته را همدر نظر داشت که اگر برنجهای خارجی با سموم غیرمجاز و در زمان نامناسب سمپاشی شده یا آلوده به فلزات سمی و سنگین جیوه، آرسنیک و کادمیوم باشند، بدون شک در زمان فرآوری یا نیم جوش شدن دانهها، سموم و آلودگیها از طریق پوسته وارد بافت دانه برنج شده و محصول آلوده و برای سلامت مخاطرهآمیز میشود.
طبق نظر متخصصین، این آلودگیها در برنجهای ایرانی هم وجود دارد که البته میزان آن از طریق آزمایشات مختلف قابل پیشگیری و پیگیری است. این متخصص تصریح میکند برای کمک به خروج سموم و آلودگیهای احتمالی برنجهای فرآوری شده خارجی بهتر است برنج به صورت آبکش تهیه شود تا از این طریق مقادیری از آلودگیهای شیمیایی و سمی از بافت دانه خارج و حذف شود.
اما شاید این پرسش مطرح شود، برنج فرآوری شده در مقایسه با دیگر برنجها باید تحت شرایط خاصی نگهداری شود؟ ماندگاری این محصول چقدر است؟ برنج فرآوری شده به دلیل آن که در حین نیمجوش شدن مقادیری از روغن سبوس در بافتش نفوذ میکند، در مقایسه با برنج سفید ماندگاری کمتری داشته و باید در مکانی خشک و خنک و به دور از گرما و رطوبت نگهداری شود. در غیر این صورت روغن سبوس چون غیراشباع است، فسادپذیری بالایی داشته و در شرایط نامساعد محیطی بسرعت اکسید و تجزیه شده و طعم و مزه برنج را تند میکند.
«برنج غنی شده با برنج فرآوری شده فرق میکند» این را متخصصان علوم تغذیه میگویند و معتقدند: هر نوع برنج سفید، قهوهای و فرآوری شده را میتوان غنیسازی کرد. در غنیسازی برنج، محلولی از املاح و ویتامینها تهیه کرده و به شکل پوششی روی دانههای برنج اسپری و سپس خشک میکنند. این نوع برنج اغلب در کشورهای خارجی تولید میشود و در ایران سابقه تولید ندارد. به توصیه این متخصص برنج غنی شده را نباید به دفعات زیاد شستوشو داد و نباید برای پخت آن از روش آبکش استفاده کرد. زیرا ترکیبات غنیکننده به واسطه آبکش برنج از سطح دانهها جدا شده و برنج خواصی همچون برنج معمولی پیدا خواهد کرد.
ارزش غذایی برنج
متخصصی تغذیه درباره برنجهای تراریخته ژنتیکی میگویند بیشتر برنجهای خارجی، تراریخته ژنتیکی هستند. این برنجها را با دستکاری در ژن نسبت به آفات، بیماریهای گیاهی و شرایط آب و هوایی اصلاح و مقاوم کرده و برنج را پربازده میکنند. این استاد دانشگاه خاطرنشان میکند: برنجهای ژنتیکی برخلاف باور عامه مردم از نظر ارزش تغذیهای، خواص متمایزی نسبت به دیگر برنجهای معمولی و فرآوری شده ندارند.
این که میگویند برخی برنجهای وارداتی همچون برنجهای هندی ساختگی است یعنی این برنجها را ابتدا آسیاب و آرد کرده و پس از اختلاط با موادی مجدد آن را با دستگاه اکسترودر (فرمدهنده) به دانههای برنج تبدیل میکنند، چقدر صحت دارد؟ متخصصین تغذیه با رد این موضوع تصریح میکنند تا به حال در هیچ کارخانهای برنج به این شیوه تهیه نشده است. البته چند سالی است در بازار نوعی ماکارونی به شکل دانههای برنج تولید میشود که ماده اولیه و اصلی آن خمیر گندم است و روش فرآوری آن با روش فرآوری یا پارابویل برنج تفاوتهای آشکاری دارد.
چند اشتباه در هنگام پخت برنج
با توجه به اینکه دلالان این حرفه بسیار زیاد شده اند و برای افزایش فروش برنج مرغوب و با کیفیت را با نمونه پایین تر ترکیب می کنند و قیمت برنج را پایین تر می فروشند.با این وصف ما به شما پیشنهاد می کنیم که خرید برنج خود را از برنج آراتا رحیمی انجام دهید که تمامی محصولات آن با کیفیت و مرغوب می باشد و با استاندارد های لازمه تولید و بسته بندی می شود.